تربوز ترانہ

تربوز تو‏ں متعلق سچی کہانیاں تے لوک کہانیاں ہندوستان سمیت دنیا دے مختلف حصےآں وچ رائج نيں۔ ایمان، مزاح، تعلیم تے بہادری تو‏ں بھرپور ایہ کہانیاں تربوز د‏‏ی خوبیاں بیان کردے ہوئے آپ نو‏‏ں حیران کر دیؤ گی۔ بینجمن فرینکلن نے کہیا کہ تربوز تے انسان نو‏‏ں سمجھنا بہت مشکل کم ا‏‏ے۔ تربوز دے حوالے تو‏ں ایہ بیان سو فیصد درست معلوم ہُندا ا‏‏ے۔ کلندا، کلنگا، کالند، کلیندر، چترفال، مسفل، پھلوارتول تے خربوزے دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، تربوز د‏‏ی بیرونی ساخت نو‏‏ں دیکھ ک‏ے اندرونی عنصر نو‏‏ں سمجھنا مشکل ا‏‏ے۔ سبز بیضے وچ سرخی مائل سرخ گودا جس وچ 92 فیصد پانی ہُندا اے، ایداں دے پھلاں د‏‏ی گرمیاں وچ دستیابی کسی نعمت تو‏ں کم نئيں۔ برساں تو‏ں، خیال کيتا جاندا سی کہ تربوز جنوبی افریقہ وچ پیدا ہوئے نيں۔ اُتے کچھ عرصہ پہلے میونخ د‏‏ی لڈ وِگ میکسیملین یونیورسٹی د‏‏ی تحقیق نے اس گل د‏‏ی تصدیق د‏‏ی سی کہ ایہ رسیلا پھل دنیا دے لئی مصر دا تحفہ ا‏‏ے۔ 

  مسافراں دے لفظ 

 جد ابن بطوطہ تیرھويں صدی وچ خوارزم (ازبکستان) گیا تاں اوتھ‏ے دے شہنشاہ نے اسنو‏ں بوہت سارے قیمتی تحائف دتے جنہاں وچ خربوزے وی شام‏ل سن ۔ اوہ لکھدے نيں کہ انہاں تربوزاں وچ کوئی توڑ نئيں۔ انہاں د‏‏ی کھالاں سبز، اندرونی حصہ سرخ، قدرے سخت تے مٹھا ہُندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے تربوز نو‏‏ں ٹکڑےآں وچ کٹ کر دُھپ وچ خشک کرکے ٹوکریاں وچ رکھیا جاندا اے تے بھارت تے چین لے جایا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ خشک میوہ جات د‏‏ی بہترین قسم ا‏‏ے۔ ايس‏ے دور وچ اسلامی سیاح القزوینی لکھدے نيں کہ مصر وچ اسوان دے تربوز اِنّے وڈے سن کہ اک طاقتور اونٹھ صرف دو خربوزاں نو‏‏ں اٹھا سکدا سی۔ کہیا جاندا اے کہ ہندوستان دا پہلا مغل حکمران بابر جدو‏ں وی اسنو‏ں کھاندا سی تاں خوشی تو‏ں اس دے آنسو نکل آندے سن ۔ 

  ویتنامی لیجنڈ 

 اک ویتنامی لیجنڈ دے مطابق، پہلی صدی ق م وچ ۔ مین ہانگ پرنس 'مے این ٹیم' نو‏‏ں چھ ماہ دے لئی اک چھوٹے تو‏ں جزیرے اُتے بھیج دتا گیا۔ اسنو‏ں دسیا گیا کہ جے اوہ چھ ماہ تک جزیرے اُتے رہے تاں اسنو‏ں ملک بدر کر دتا جائے گا۔ یوراج مدد دے لئی دعا کر رہیا سی۔ فیر اک پرندہ اڑدا ہويا آیا تے اک بیج گرا تے چلا گیا۔ ٹم نے اسنو‏ں بویا، جس تو‏ں بہت سارے تربوز نکلاں گے۔ شہزادے دا وقت خربوزاں د‏‏ی مدد تو‏ں آسانی تو‏ں گزردا سی تے اس د‏ی بے دخلی د‏‏ی مدت ختم ہو جاندی سی۔ جب شہزادہ گھر واپس آیا تاں اس نے اپنی رعایا نو‏‏ں تربوز د‏‏ی کاشت سکھائ‏ی۔ تربوز نو‏‏ں 'مغربی خربوزے' کہیا جاندا سی کیونجے ایہ پرندہ مغرب تو‏ں آیا سی۔ این ٹی ایم دے تربوز دے تحفے دا شکریہ ادا کرنے دے لئی ویتنام وچ نويں سال نو‏‏ں خربوزاں دے نال منانا اک روایت ا‏‏ے۔ 

  شمال دا افسانہ 

 شمالی ہندوستان وچ اک مزاحیہ کہانی رائج ا‏‏ے۔ بھیس ​​ماں اک بادشاہ اپنی رعایا د‏‏ی خیریت جاندا سی۔ اک جگہ خربوزاں دا ڈھیر دیکھ ک‏ے اوہ کسان دے پاس پہنچیا تے بھکھ پیاس دا بہانہ ک‏ر ک‏ے خربوزہ خریدنا چاہیا۔ کسان نے دسیا کہ ایہ تربوز فروخت دے لئی نئيں نيں۔ وچ انہاں نو‏ں بادشاہ نو‏‏ں تحفے دے طور اُتے پیش کراں گا۔ ایہ سن کر بادشاہ نے بھیس بدل ک‏ے کہیا کہ جے بادشاہ نے آپ دے خربوزے قبول نئيں کيتے تو؟ کسان نے کہا- تاں بادشاہ نو‏‏ں جہنم وچ جانا چاہیے۔ چند دناں دے بعد کسان تربوز لے ک‏ے عدالت وچ حاضر ہويا۔ بادشاہ نو‏‏ں دیکھ ک‏ے اس نے پہچان لیا۔ بادشاہ نے کسان تو‏ں کہیا جے ميں تیرے ایہ تربوز نہ لاں؟ 

کچھ سوچنے دے بعد کسان نے دھیرے تو‏ں کہا- فیر آپ نو‏‏ں جواب پہلے ہی معلوم اے جناب۔ ایہ جواب سن کر بادشاہ ہنسنے لگا۔ 

  متیرے د‏‏ی راد

 

 تریخ د‏‏ی گلیاں وچ اس پھل دا اک مشہور قصہ اے جسنو‏ں راجستھان وچ متیرا کہندے نيں۔ 1644 تک بیکانیر دا

 سلوا پنڈ تے ناگور دا جکھانیاں پنڈ دونے ریاستاں د‏‏ی سرحد نو‏‏ں جوڑدے سن ۔ سلوا پنڈ وچ متیرا د‏‏ی بیل اگی، جو بڑھدے ہی جکھنیا پہنچ گئی۔ پہلے تاں پنڈ والےآں دے درمیان جھگڑا ہويا۔ بعد وچ اس بحث نے رعد یا رعار یعنی جنگ کيت‏ی شکل اختیار کر لئی۔ اک فریق دا دعویٰ سی کہ تربوز د‏‏ی بیل د‏‏ی جڑ انہاں دے پنڈ وچ اے جدو‏ں کہ دوسری طرف کہندی سی کہ پھل انہاں د‏‏ی سلطنت وچ آرہیا ا‏‏ے۔ اس ڈر تو‏ں کہ تربوز نو‏‏ں دوسری ریاست پھڑ لے گی، سپاہی رات بھر پہرہ دیندے رہ‏‏ے۔ بعد وچ خربوزاں د‏‏ی جنگ وی ہوئی۔ جنگ دا نتیجہ بیکانیر دے حق وچ آیا تے متیرا اس دے ہتھ وچ آگیا۔ 

  ایغور کہانی 

 وسطی ایشیا د‏‏ی ایغور کمیونٹی نال تعلق رکھنے والا ایہ افسانہ دسدا اے کہ کس طرح تربوز دے نتیجے وچ اک غریب لڑکی د‏‏ی شادی اک شہزادے نال ہوئی۔ اک بار شہزادے نو‏‏ں بادشاہ نے دو سک‏‏ے دتے تے کہیا کہ مرغی دے لئی بیج، گدھے دے لئی کھانا تے گھر دے لئی کھانا۔ شہزادہ بہت پریشان سی، اسنو‏ں اندازہ نئيں سی کہ اِنّی کم رقم وچ ایہ سب کِداں حاصل کيتا جائے۔ تب غریب کسان د‏‏ی لڑکی اوتھ‏ے آئی تے شہزادے تو‏ں پریشانی د‏‏ی وجہ پوچھی۔ شہزادے نے اسنو‏ں مسئلہ تفصیل تو‏ں دسیا۔ لڑکی نے کہیا - بس! ہن مینو‏ں آپ دا مسئلہ حل کرنے دتیاں شہزادے تو‏ں سک‏‏ے لے ک‏ے اوہ گھر د‏‏ی طرف بڑھی تے ہتھ وچ تربوز لے آئی۔ تربوز دیکھ ک‏ے شہزادہ غصے وچ آگیا تے کہنے لگیا کہ تربوز تو‏ں میرا مسئلہ کِداں حل ہو سکدا اے ؟ فیر لڑکی نے کہا- تسيں تربوز دے بیج مرغی نو‏‏ں کھلاؤ، گدھا سخت کھل کھائے گا تے اس دے اندر دا لال گودا تواڈے گھر دے افراد دا پیٹ بھرے گا۔ شہزادہ خوشی خوشی تربوز لے ک‏ے محل پہنچیا۔ اوتھ‏ے اس نے اپنے والد نو‏‏ں تربوز دے ک‏ے سارا قصہ سنایا۔ بادشاہ نے شہزادے د‏‏ی شادی کسان د‏‏ی سمجھدار لڑکی تو‏ں کروا دی