مذاق

مذاق / انتون چیخوف

سردیاں دی خوبصورت دوپہر ۔۔۔۔۔ ٹھنڈ باہلی اے۔ نادینکانے میری بانہہ پھڑی ہوئی اے۔ اوس دے کُنڈلے والاں وچ برف انج جم گئی اے کہ اوہ چاننی وانگوں چمکن لگے ہن۔ ہوٹھاں اُتے وی برف دی اِک لکیر جیہی وکھائی دین لگی اے۔ اسیں اِک پہاڑی اُتے کھڑوتے ہاں۔ ساڈے پیراں دے ہیٹھاں ول پدھری ڈھلان پسری ہوئی اے جس وچ سورج دی لوء اینویں چمک رہی اے جیویں اوس دا پرچھاواں شیشے وچ پے رہیا ہووے۔ ساڈے کول ہی اِک برف گڈی پئی اے جیہدی گدی اُتے لال کپڑا مڑھیا ہویا اے۔

’’چل نادینکا، گڈی وچ بیٹھ کے تھلے چلئے!‘‘ میں نادینکا نوں کہیا،’’ صرف اِک وار ! گھبرا نہیں، سانوں کجھ نہیں ہووے گا، اسیں ٹھیک ٹھاک ہیٹھاں اپڑ جاواں گے۔‘‘

پر نادینکا ڈر رہی اے۔ ایتھوںبرف پوش پہاڑی دی کگار توں ہیٹھاں میدان تیک دا رستہ اوس نوں بے حد لمبالگ رہیا اے۔ اوہ ہمت ہار گئی اے۔ جدوں اوہ اُتوں ہیٹھاں ول جھاکدی اے تے جدوں میں اوس نوں برف گڈی اُتے بیٹھن لئی کہندا ہاں تاں جیویں اوس دی جان نکل جاندی اے۔ میں سوچدا ہاں پھر کیہ ہووے گا، جدوں اوہ ہیٹھاں پِھسلن دا خطرہ مُل لوے گی ! اوہ تاں ڈر نال مر ہی جاوے گی یاں پاگل ہی ہو جاوے گی۔

’’ میری من لے !‘‘ میں اوس نوں کہیا ،’’ توں اُکا نہ ڈر، تینوں پتہ ہے ایہہ بُزدلی اے؟‘‘

اوڑک اوہ من جاندی اے۔ تے میں اوس دے چہرے دے بھاو پڑھدا ہاں۔ انج لگدا اے جیویں موت دا خطرہ مُل لے کے ہی اوس نے میری ایہہ گل منی اے۔ اوہ ڈر نال بگی پے گئی ہوئی اے تے کمب رہی اے۔ میں اوہنوں برف گڈی اُ تے بٹھا کے، اوس دے موڈھیاں تے اپنا ہتھ رکھدیاں اوس دے پچھے بیٹھ جاندا ہاں۔ اسیں اوس پاتال ول پِھسلن لگدے ہاں۔

برف گڈی گولی وانگوں بڑی تیزی نال ہیٹھاں جا رہی اے۔ انتاں دی سِیت ہوا ساڈے چہریاں تے وج رہی اے۔ ہوا انج چنگھیاڑ رہی اے کہ لگدا ہے، جیویں کوئی تیز سیٹی وجا رہیا ہووے۔ ہوا جیویں غصے نال ساڈے بدن چیر رہی اے، اوہ ساڈا گاٹا وڈھ لینا چاہوندی اے۔ ہوا اینی تیز اے کہ ساہ لینا وی اوکھا اے۔ لگدا اے، جیویں شیطان سانوں اپنے پنجیاں وچ جکڑ کے گرجدے ہوئے نرک دے ول کھچ رہیا اے۔ نیڑے تیڑے دیاں ساریاں چیزاں جیویں اِک تیزی نال بھجدی ہوئی لکیر وچ بدل گئیاں ہن۔۔۔۔۔ اجیہا محسوس ہوندا اے کہ اگلے پل وچ ہی اسیں مر جاواں گے۔

’’ میں تینوں پیار کردا ہاں، نادینکا !‘‘ میں ہولی دینی کہندا ہاں۔

برف گڈی دی چال دھیرے دھیرے گھٹ ہو جاندی اے۔ ہوا دی سرسراہٹ تے برف گڈی دا کھڑاک ہُن اینا بھیانک نہیں لگدا۔ ساڈا ساہ وچ ساہ آؤندا اے تے اخیر اسیں ہیٹھاں اپڑ جاندے ہاں۔ نادینکا ادّھ موئی جیہی ہو رہی اے۔ اوہ بگی پے گئی اے۔ اوس دا ساہ بہت مدھم چل رہیا اے۔۔۔۔۔ میں برف گڈی توں اُٹھن وچ اوس دی مدد کردا ہاں۔

’’ ہُن چاہے جو وی ہو جاوے میں کدے دوبارہ نہیں جانا، کدے وی نہیں! اج تاں میں مردی مردی بچی ہاں۔‘‘ میرے ول ویکھدے ہوئے اوہنے کہیا۔ اوس دیاں موٹیاں اکھاں وچ خوف دا پرچھاواں وکھائی دے رہیا اے۔ پر تھوڑی ہی دیر بعد اوہ سہج ہو گئی تے میرے ول سوالیا نگاہاں نال ویکھن لگی۔ کیہ اوس نے سچ مُچ اوہ لفظ سُنے سن یاں اوس نوں اجیہا بس محسوس ہویا سی؟ صرف ہوا دی پرتار سی اوہ؟ میں نادینکا دے کول ہی کھڑا ہاں۔ میں سگریٹ پی رہیا ہاں تے اپنے دستانیاں نوں گوہ نال ویکھ رہیا ہاں۔

نادینکا میرا ہتھ پھڑ لیندی اے تے اسیں چراں تیک برف پوش پہاڑی دے دامن وچ گھمدے رہندے ہاں۔ ایہہ بجھارت اوہنوں ویاکل کر رہی اے۔ اوہ لفظ جو اوس نے پہاڑی توں ہیٹھاں پِھسلدے ہوئے سُنے سن، سچ مُچ بولے گئے سن یاں نہیں؟ ایہہ گل اصل وچ ہوئی یاں نہیں۔ ایہہ سچ اے یاں جھوٹھ؟ ہُن ایہہ سوال اوس لئی زندگی دا سوال ہو گیا اے ۔۔۔۔۔ اوس دی عزت دا سوال ہو گیا اے۔ جیویں اوس دی زندگی تے اوس دے جیون دی خوشی ایسے گل اُتے نربھر کردی اے۔ ایہہ دُنیا وچ شاید سبھ توں ودّھ اہم سوال اے۔ نادینکا مینوں وار وار بے صبر تے اداس نظراں نال ویکھدی اے، جیویں میرے اندر دی گل جاننا چاہوندی ہووے۔ میرے سوالاں دا اوہ بے تھہوا جیہا جواب دیندی اے۔ اوہ ایس اڈیک وچ اے کہ میں اوس نال پھر اوہی گل شروع کراں۔ میں اوس دے چہرے نوں دھیان نال ویکھدا ہاں۔ اوئے! ایس دے پیارے چہرے اُتے ایہہ کیویں دے بھاو ہن ؟ میں ویکھدا ہاں کہ اوہ اپنے آپ نال لڑ رہی اے، اوس نے مینوں کجھ کہنا اے، اوہ کجھ پُچھنا چاہوندی اے۔ پر اوہ اپنے خیالاں نوں، اپنیاں احساساں نوں لفظاں دے رُوپ وچ ظاہر نہیں کر سکدی۔ اوہ جھجک رہی اے، اوہ ڈر رہی اے، اوس دی اپنی ہی خوشی اوس نوں تنگ کر رہی ہے ۔۔۔۔۔ ۔

’’ گل سُنو!‘‘ اکھاں وچ سدھا ویکھن توں بچدی ہوئی اوہ کہندی اے۔

’’ کیہ؟‘‘ میں پُچھدا ہاں۔

’’ چلو، اِک وار پھر گھسیٹی کریے۔‘‘

اسیں دوبارہ برف پوش پہاڑی اُتے چڑھ جاندے ہاں۔ میں خوف نال پیلی پے گئی ہوئی تے کمب رہی نادینکا نوں برف گڈی اُتے بٹھاؤندا ہاں۔ اسیں پھر توں بھیانک گہرائی ول پِھسلدے ہاں۔ پھر توں ہوا دی گرج تے برف گڈی دی گونج ساڈے کناں نوں پاڑدی اے تے پھر جدوں رولا سبھ توں زیادہ سی میں نِمھی آواز وچ کہندا ہاں:

’’ میں تینوں پیار کردا ہاں، نادینکا! ‘‘

ہیٹھاں پُج کے جدوں برف گڈی رُک جاندی اے تاں نادینکا اِک نظر پہلاں اُتانہہ ڈھلان نوں ویکھدی اے جس توں اسیں ہُنے ہُنے ہیٹھاں پِھسلے ہاں، پھر دُوجی نظر میرے چہرے اُتے پاؤندی اے۔ اوہ دھیان نال میری بے پرواہ تے بے تاثر آواز نوں سُندی اے۔ اوس دے چہرے تے حیرانی اے۔ نہ صرف چہرے تے سگوں اوس دے سارے ہاو بھاو توں حیرانی جھلکدی اے۔ اوہ حیران اے تے جیویں اوس دے چہرے اُتے لکھیا ایہہ سوال صاف جھلکدا اے:’’ کیہ گل اے؟ اوہ لفظ کِس نے بولے سن ؟ شاید ایس نے ؟ یاں ہو سکدا اے مینوں بس اجیہا لگیا ہووے، یاں بس ایہہ میرا وہم ہووے ؟‘‘

اوس دی پریشانی ودّھ جاندی اے کہ اوہ کجھ جان نہیں سکی۔ ایہہ بے خبری اوس دی بے صبری نوں ودھاؤندی اے۔ مینوں اوس اُتے ترس آ رہیا اے۔ وچاری کُڑی ! اوہ میرے سوالاں دا کوئی جواب نہیں دیندی تے نکوڑا وٹ لیندی اے۔ جاپدا اے اوہ رون ہی والی اے۔

’’ گھر چلئے؟‘‘ میں پُچھدا ہاں۔

’’ پر مینوں ۔۔۔۔۔ مینوں تاں ایتھے پِھسلن وچ چوکھا مزہ آؤن ڈیہا اے۔‘‘ اوہ شرم نال لال ہوکے کہندی اے تے پھر آکھدی ہے:

’’کیوں نہ اسیں اک وار پھر پِھسلئے ؟‘‘

ہونہہ ۔۔۔۔۔ تاں ایس نوں ایہہ پِھسلنا چنگا لگدا اے۔ پر برف گڈی تے بیٹھدے ہوئے تاں اوہ پہلاں وانگوں ہی ڈر نال پیلی پے گئی وکھائی دے رہی اے تے کمب رہی اے۔ اوس دا ساہ پُھل رہیا اے۔

اوہ میرے چہرے نوں نیجھ نال نہار رہی اے اوہدی نگاہ میرے ہوٹھاں اُتے جمی ہے پر میں اپنے بُلھاں نوں رومال نال پونجھ کے ہولی ہولی کھنگھدا ہاں تے جدوں پھر توں ہیٹھاں پِھسلدے ہوئے اسیں ادّھ واٹے اپڑدے ہاں تاں میں اِک وار پھر ایہہ کہن وچ سپھل رہندا ہاں:

’’ میں تینوں پیار کردا ہاں، نادینکا! ‘‘

تے ایہہ گل بھیت ہی بن کے رہ جاندی اے۔ نادینکا گواچی جیہی چُپ رہندی اے، اوہ کچھ سوچدی اے ۔۔۔۔ میں اوس نوں اوس دے گھر تیک چھڈن جاندا ہاں۔ اوہ دھیمے قدماں نال چل رہی اے تے اڈیک رہی اے کہ شاید میں اوس نوں کجھ کہواں گا۔ اوس دا دل تڑف رہیا اے۔ پر اوہ چُپ رہن دا جتن کر رہی اے تے اپنے من دی گل نوں اپنے ہوٹھاں تیک آؤن توں ڈک رہی اے۔ میں سمجھ گیا اوہ اندروں دُکھی اے۔

’’ ایہہ نہیں ہو سکدا کہ ہوا اوس نال گلاں کرے، تے میں ایہہ پُچھنا کوئی نہیں کہ ہوا نے اوس نوں کجھ کہیا اے؟ ‘‘

اگلی بھلک مینوں اوس دا اِک رُقعہ مِلدا اے :

’’ اج جدوں تسیں پہاڑی تے پِھسلن لئی جاؤ تاں مینوں اپنے سنگ لے جانا۔ اڈیکنہار نادینکا۔‘‘

اوس دن توں اسیں دونوں روز پھسلن لئی پہاڑی تے جاندے ہاں تے برف گڈی اُتے ہیٹھاں پِھسلدے ہوئے ہر وار میں دھیمی آواز وچ اوہی لفظ کہندا :

’’ میں تینوں پیار کردا ہاں، نادینکا! ‘‘

چھیتی ہی نادینکا نوں ایہناں لفظاں دا نشہ جیہا ہو جاندا اے، اوہو جیہا ہی نشہ جیہو جیہا شراب یاں مارفین دا نشہ ہوندا اے۔ اوہ ہُن ایہناں لفظاں دی خماری وچ رہن لگی اے۔ بھانویں اوس نوں پہاڑی توں ہیٹھاں پھسلن وچ پہلاں دی طرحاں ڈر لگدا اے پر ہُن ڈر تے خطرہ محبت بھرے اوہناں لفظاں وچ اِک نواں سواد پیدا کردے نے۔۔۔۔۔ اوہ بول جیہڑے پہلاں وانگوں ہی اوس دے لئی اِک بھیت بنے ہوئے نے تے اوس دے دل نوں تڑفاؤندے نیں۔ اوس دا شک اساں دوناں اُتے ہی اے؛ یعنی میرے تے ہوا اُتے۔ ساڈے دوناں وچوں کون اوس دے ساہمنے اپنے جذبے دا اظہار کردا اے، اوس نوں پتہ نہیں لگدا۔ پر ہُن اوس نوں ایس نال کوئی فرق نہیں پیندا۔ شراب چاہے کسے وی بھانڈے نال کیوں نہ پیتی جاوے، نشہ تاں اوہ اونا ہی دیندی اے۔

اچن چیت اِک دن میں اکلا ہی اوس پہاڑی تے جا اپڑیا۔ بھیڑ دے پچھوں میں ویکھیا کہ نادینکا اوس ڈھلان دے کول کھڑی اے، اوہدیاں اکھاں مینوں ہی بھال رہیاں نے۔ پھر اوہ ہولی ہولی پہاڑی تے چڑھن لگدی اے ۔۔۔۔۔ اکلے پِھسلن وچ بھانویں اوس نوں ڈر لگدا اے، بہت زیادہ ڈر ! اوہ برف دی طرحاں چِٹی پے گئی اے، اوہ کمب رہی اے، جیویں اوہ سُولی اُتے چڑھن جا رہی ہووے۔ پر اوہ اگانہہ ہی ودھدی جا رہی اے، بناں جھجکے، بناں رُکے۔ شاید آخر اوس نے ایہہ فیصلہ کر ہی لیا کہ اوہ ایس وار اکلی ہیٹھاں پِھسل کے ویکھے کہ جدوں میں اکلی ہوواں گی تاں کیہ مینوں اوہ مِٹھے بول سنائی دین گے یاں نہیں ؟ میں ویکھدا ہاں کہ بے حد گھبرائی ہوئی، ڈر نال پیلی ہوئی اوہ برف گڈی اُتے بیٹھ جاندی اے۔ اوہ اپنیاں اکھاں بند کر لیندی اے تے جیویں زندگی توں وِداع لے کے ہیٹھاں ول پِھسل پیندی اے ۔۔۔۔۔ ’’گھررر، گِھیں ‘‘ برف گڈی دے پِھسلن دی گونج سنائی دے رہی اے۔ نادینکا نوں اوہ بول سنائی دتے یاں نہیں، مینوں نہیں پتہ ۔۔۔۔۔ میں بس ایہہ ویکھدا ہاں کہ اوہ بے حد تھکی ہوئی تے کمزور جیہی برف گڈی توں اُٹھدی اے۔ میں اوس دے چہرے توں ایہہ پڑھ سکدا ہاں کہ اوہنوں آپ نہیں پتہ کہ اوس نوں کجھ سنائی دتا یاں نہیں۔ ہیٹھاں پِھسلدے ہوئے اوس نوں اینا ڈر لگا کہ اوس لئی کجھ وی سننا یاں سمجھنا مشکل سی۔

تدوں بسنت دا مہینہ آ گیا۔ چیتر دی دُھپ بڑی سہانی سی ۔۔۔۔۔ سورج دیاں رِشماں پہلاں توں زیادہ گرم ہو گئیاں۔۔۔۔۔ ساڈی برف نال ڈھکی اوہ چِٹی پہاڑی وی کالی پے گئی، اوس دی چمک ختم ہو گئی سی۔ ہولی ہولی ساری برف پگھر جاندی اے۔ ساڈا پِھسلنا بند ہو گیا اے تے ہُن نادینکا اوہناں بولاں نوں نہیں سُن سکے گی۔ اوتھے اوس نوں اوہ لفظ کہن والا وی ہُن کوئی نہیں اے : ہوا خاموش ہو گئی اے تے میں ایہہ شہر چھڈ کے پیٹرزبرگ جان والا ہاں، ہو سکدا اے کہ میں ہمیشاں لئی اوتھے ٹُرجاواں ۔۔۔۔۔ ۔

میرے پیٹرزبرگ روانہ ہون توں شاید دو دن پہلاں دی گل اے۔ شام ویلے میں بغیچے وچ بیٹھا ساں۔ جس مکان وچ نادینکا رہندی اے ایہہ باغ اوس نال جڑیا ہویا سی تے اِک اُچی واڑ ہی نادینکا دے مکان نوں ایس بغیچے توں وکھ کردی سی۔۔۔۔۔ اجے وی موسم باہلا ٹھنڈا سی، کدھرے کدھرے برف پئی وکھائی دیندی۔ رُکھ اجے نہیں پُنگرے پر چیتر دی سُگندھ محسوس ہون لگی اے۔ گھوگڑ کاواں دا رولا سنائی دین لگا اے۔ اوہ ہنیرا ہون توں پہلاں اپنے آہلنیاں وچ اکٹھے ہو رہے ہن۔ میں واڑ دے کول آ کے اِک جیتھ وچوں نادینکادے گھر ول ویکھدا ہاں۔ نادینکا برانڈے وچ کھڑی اے تے اداس نظراں نال اسمان ول ویکھ رہی اے ۔۔۔۔۔ بسنتی ہوا اوس دے اداس پِھکے مُکھڑے نال کھیڈ رہی اے ۔۔۔۔۔ ایہہ اوس نوں اوہناں جھکھڑاں دی یاد دواؤندی اے جیہڑے پہاڈی توں اُتردے سمے ساڈے اُتے گرجدے ہوندے سی، جتھے اوس نے اوہ محبت دے مِٹھے بول سُنے سن۔ اوس دے چہرے اُتوں پیڑ جھلکن لگدی اے تے گلھاں اُتے اتھرو تِلکن لگدے نے ۔۔۔۔۔ تے وچاری کُڑی اپنے ہتھ ایس طرحاں اگے ودھاؤندی اے جیویں اوہ ایس ہوا نوں ایہہ بینتی کر رہی ہووے کہ اوہ اِک وار پھر اوس لئی اوہ بول دُہرائے۔ تے جدوں ہوا دا اِک بُلا آؤندا اے تاں میں پھر نِمھی آواز وچ کہندا ہاں :

’’ میں تینوں پیار کردا ہاں، نادینکا! ‘‘

اچن چیت نجانے نادینکا نوں کیہ ہویا !اوہ تربھک کے مسکراؤن لگدی اے۔ اوہ بے حد خوش اے، بے حد سُکھی، بے حد سُندر۔ اوہ چاء نال چوپھیرے جھاتی پاؤندی اے تے ہوا ول ہتھ اُلاردی اے جیویں اوہنوں گلوکڑی پاؤنا چاہوندی ہووے۔

تے میں اپنا سامان بنھن لئی گھر پرت آؤندا ہاں۔

ایہہ پرانے وقتاں دا واقعہ اے۔ ہُن نادینکا ویاہی ورھی اے۔۔۔۔۔ اوس نے ویاہ دا فیصلہ خود کیتا یاں نہیں، ایس نال کوئی فرق نہیں پیندا۔۔۔۔۔ اوس دا کھسم اِک وڈا افسر اے تے اوہناں دے تِن بچے نے۔ اوس ویلے نوںاوہ اج وی نہیں بُھلی، جدوں اسیں پِھسلن لئی پہاڑی اُتے جاندے ہوندے ساں۔ ہوا دے اوہ بول اوس نوں اج وی چیتے نے، ایہہ اوس دے جیون دی سبھ توں ودھیا، من کھچویں تے سوہنی یاد اے۔

پر ہُن جدوں میں بُڈھا ہو گیا ہاں، حالیں وی میں ایہہ نہیں سمجھ سکیا کہ میں اوس نوں اوہ بول کیوں کہے سن، کس لئی میں اوس دے نال اجیہا مذاق کیتا سی ۔۔۔۔۔ !